ಕನಸು ಬೀಳುವುದರ ಹಿಂದಿನ ರಹಸ್ಯವೇನು? ಯಾಕೆ ಕನಸು ಬಿಳ್ತಾವೆ? ಏನು ಸೂಚನೆ ಕೊಡುತ್ತವೆ? ಇಲ್ಲಿದೆ ಮಾಹಿತಿ

ನಿದ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಅದ್ಭುತ ಲೋಕವೇ ಕನಸು. ಮಲಗಿದ ನಂತರ ಮೂಡುವ ಚಿತ್ರಗಳು, ಧ್ವನಿಗಳು, ಘಟನೆಗಳ ಸರಣಿ – ಇದು ಕೇವಲ ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಮಿದುಳಿನ ಆಳದ ಚಟುವಟಿಕೆಯ ಫಲಿತಾಂಶ. ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಕನಸುಗಳು ದೈನಂದಿನ ಚಿಂತನೆಗಳು, ಭಯಗಳು, ಬಯಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬವಾಗಿವೆ. ಫ್ರಾಯ್ಡ್‌ನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಆಧುನಿಕ ನ್ಯೂರೋಸೈನ್ಸ್‌ವರೆಗೆ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಕನಸುಗಳು REM (Rapid Eye Movement) ಹಂತದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬೀಳುತ್ತವೆ, ಆದರೆ NREM ಹಂತದಲ್ಲೂ ಸಾಧ್ಯ. ಕೆಲವರು ಲೂಸಿಡ್ ಕನಸುಗಳನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿ ಕನಸನ್ನೇ ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಾರೆ! ಈ ಲೇಖನದಲ್ಲಿ ಕನಸು ಎಂದರೇನು, ಯಾವಾಗ ಬೀಳುತ್ತದೆ, ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾರಣಗಳು, ವಿಧಗಳು, ಸಂಕೇತಗಳ ಅರ್ಥ, ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧ, ಸೈನ್ಸ್ ವಿವರಣೆ ಮತ್ತು ಕನಸು ನಿಯಂತ್ರಣ ತಂತ್ರಗಳನ್ನು ವಿವರವಾಗಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ

ಕನಸು ಎಂದರೇನು ಮತ್ತು ಅದರ ಸ್ವರೂಪ

ಕನಸು ಎಂಬುದು ನಿದ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಮಿದುಳು ಸೃಷ್ಟಿಸುವ ಭಾವಚಿತ್ರಗಳ ಸರಣಿ – ಇದರಲ್ಲಿ ದೃಶ್ಯಗಳು, ಧ್ವನಿಗಳು, ಸ್ಪರ್ಶ, ವಾಸನೆ ಮತ್ತು ಭಾವನೆಗಳು ಸೇರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ‘ಮನಸ್ಸಿನ ಚಿತ್ರಪಟ’ ಅಥವಾ ‘ಅರೆಜಾಗೃತ ಅನುಭವ’ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕನಸುಗಳು ದೈನಂದಿನ ಜೀವನದ ಘಟನೆಗಳು, ಭಯಗಳು, ಆಕಾಂಕ್ಷೆಗಳು ಅಥವಾ ಆಳಮನದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಕನಸುಗಳು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ಮಾಯವಾಗುತ್ತವೆ, ಕೆಲವು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನೆನಪಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತವೆ. ಆಯುರ್ವೇದದ ಪ್ರಕಾರ ಕನಸುಗಳು ವಾತ-ಪಿತ್ತ-ಕಫ ದೋಷಗಳ ಸಮತೋಲನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿವೆ – ಅತಿಯಾದ ವಾತ ದೋಷದಿಂದ ಭಯಾನಕ ಕನಸುಗಳು ಬೀಳುತ್ತವೆ.

ಕನಸು ಯಾವ ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬೀಳುತ್ತದೆ – ನಿದ್ರೆಯ ವಿಜ್ಞಾನ

ನಿದ್ರೆಯು ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ:

NREM (Non-Rapid Eye Movement): ಆಳ ನಿದ್ರೆಯ ಹಂತ – ಕಣ್ಣುಗಳು ಸ್ಥಿರವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಮಿದುಳು ವಿಶ್ರಾಂತಿ ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕನಸುಗಳು ಅಪರೂಪ, ಆದರೆ ಸಾಧ್ಯ.

REM (Rapid Eye Movement): ಕಣ್ಣುಗಳು ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ, ಮಿದುಳು ಜಾಗೃತ ಸ್ಥಿತಿಯಂತೆ ಚಟುವಟಿಕೆ ತೋರುತ್ತದೆ. 90% ಕನಸುಗಳು ಇಲ್ಲಿಯೇ ಬೀಳುತ್ತವೆ.

ಪ್ರತಿ ರಾತ್ರಿ 4-6 REM ಚಕ್ರಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ, ಪ್ರತಿ ಚಕ್ರ 90-120 ನಿಮಿಷಗಳು. ಮೊದಲ REM 10 ನಿಮಿಷಗಳು, ಕೊನೆಯದು 1 ಗಂಟೆಯವರೆಗೆ. REM ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಿಪ್ಪೊಕ್ಯಾಂಪಸ್ (ಸ್ಮೃತಿ ಕೇಂದ್ರ) ಮತ್ತು ಅಮಿಗ್ಡಾಲಾ (ಭಾವನೆಗಳ ಕೇಂದ್ರ) ಸಕ್ರಿಯವಾಗುತ್ತವೆ.

ಕನಸು ಬೀಳಲು ಮನೋವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾರಣಗಳು

ಮನೋವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಕಾರ ಕನಸುಗಳು ಆಕಸ್ಮಿಕವಲ್ಲ – ಇವು ಆಳಮನದ ಸಂದೇಶಗಳು:

ಈಡೇರದ ಬಯಕೆಗಳು: ಸಿಗ್ಮಂಡ್ ಫ್ರಾಯ್ಡ್ ಪ್ರಕಾರ ಕನಸು ಆಸೆಗಳ ತೃಪ್ತಿ. ದಿನದಲ್ಲಿ ತಡೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಭಾವನೆಗಳು ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮುತ್ತವೆ.

ಭಾವನೆಗಳ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ: ಒತ್ತಡ, ದುಃಖ, ಆನಂದ, ಭಯ – ಇವುಗಳನ್ನು ಮನಸ್ಸು ಕನಸಿನ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕರಿಸುತ್ತದೆ.

ಸ್ಮೃತಿ ಏಕೀಕರಣ: ದಿನದ ಘಟನೆಗಳನ್ನು ಮಿದುಳು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ. ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ಮೃತಿ ಬಲಪಡಿಸಲು ಕನಸು ಸಹಾಯಕ.

ಸೃಜನಶೀಲತೆ: ಪಾಲ್ ಮೆಕಾರ್ಟ್ನಿ ‘Yesterday’ ಹಾಡನ್ನು ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಪಡೆದ! ನ್ಯೂರಾನ್‌ಗಳು ಹೊಸ ಸಂಪರ್ಕಗಳನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸುತ್ತವೆ.

ಕನಸುಗಳ ವಿಧಗಳು – ಸಂಪೂರ್ಣ ವರ್ಗೀಕರಣ

ಕನಸುಗಳು ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತವೆ:

ಸಾಮಾನ್ಯ ಕನಸುಗಳು: ದೈನಂದಿನ ಘಟನೆಗಳ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ – ಕಚೇರಿ, ಕುಟುಂಬ, ಸ್ನೇಹಿತರು.

ಭಯಾನಕ ಕನಸುಗಳು (Nightmares): ಭಯ, ಆತಂಕದಿಂದ ಬರುತ್ತವೆ. PTSD ರೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು.

ಲೂಸಿಡ್ ಕನಸುಗಳು: ಕನಸು ಕಾಣುತ್ತಿರುವಾಗಲೇ ಅರಿವಿರುತ್ತದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಧ್ಯ – ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆ ತಪ್ಪಿಸಿ ಹಾರಾಟ!

ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಕನಸುಗಳು: ಒಂದೇ ಕನಸು ಮತ್ತೆ ಮತ್ತೆ – ಸಮಸ್ಯೆಯ ಸೂಚನೆ.

ಸಂಕೇತಾತ್ಮಕ ಕನಸುಗಳು: ಸಂಕೇತಗಳ ಮೂಲಕ ಸಂದೇಶ – ನೀರು=ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ, ಹಡಗು=ಯಾತ್ರೆ, ಹಾವು=ಭಯ/ಪರಿವರ್ತನೆ.

ಕನಸು ಮತ್ತು ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಸಂಬಂಧ

ಕನಸುಗಳು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಆಂತರಿಕ ಜಗತ್ತಿನ ಕಿಟಕಿ:

ಕುತೂಹಲ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು: ಕನಸುಗಳ ಅರ್ಥ ಹುಡುಕುತ್ತಾರೆ, ಡ್ರೀಮ್ ಜರ್ನಲ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.

ಭಯಗ್ರಸ್ತರು: ಭಯಾನಕ ಕನಸುಗಳು ಹೆಚ್ಚು.

ಸೃಜನಶೀಲರು: ಲೂಸಿಡ್ ಕನಸುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆಲೋಚನೆಗಳು ಮೂಡುತ್ತವೆ.

ಮನೋವಿಶ್ಲೇಷಣೆ: ಕಾರ್ಲ್ ಜಂಗ್ ಪ್ರಕಾರ ಕನಸುಗಳು ‘ಕಲೆಕ್ಟಿವ್ ಅನ್‌ಕಾನ್ಶಿಯಸ್’ನ ಸಂದೇಶಗಳು.

ಸೈನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಆಯುರ್ವೇದದಲ್ಲಿ ಕನಸು

ನ್ಯೂರೋಸೈನ್ಸ್: REM ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೆರೋಟೋನಿನ್, ಡೋಪಮೈನ್ ಹೆಚ್ಚಳ.

ಆಯುರ್ವೇದ: ವಾತ ದೋಷ – ಭಯಾನಕ ಕನಸು, ಪಿತ್ತ – ಕೋಪದ ಕನಸು, ಕಫ – ಶಾಂತ ಕನಸು.

ಅಧ್ಯಯನ: ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಸಂಶೋಧನೆ – ಕನಸುಗಳು ಸ್ಮೃತಿ ಬಲಪಡಿಸುತ್ತವೆ.

ಕನಸುಗಳು ಮನಸ್ಸಿನ ಅದ್ಭುತ ಸೃಷ್ಟಿ – ಭಯ, ಆಸೆ, ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ಮಿಶ್ರಣ. REM ಹಂತದಲ್ಲಿ ಬೀಳುವ ಇವು ಆಳಮನದ ಸಂದೇಶಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸುತ್ತವೆ. ಲೂಸಿಡ್ ಕನಸುಗಳ ಮೂಲಕ ನಿಯಂತ್ರಣ ಸಾಧಿಸಿ, ಡ್ರೀಮ್ ಜರ್ನಲ್ ಮಾಡಿ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಿ. ಕನಸುಗಳನ್ನು ಅವಗಣಿಸದೇ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿ – ಇದು ಸ್ವಯಂ ಅರಿವಿನ ಮಾರ್ಗ!

ಗಮನಿಸಿ: ಭಯಾನಕ ಕನಸುಗಳು ಹೆಚ್ಚಿದ್ದರೆ ಮನೋವೈದ್ಯರನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸಿ.